فشار خون چیست؟
فشار خون به نیرویی گفته می‌شود که توسط جریان خون به دیواره‌های داخلی رگها وارد می‌شود. واحد اندازه گیری فشار خون میلیمتر جیوه است و معمولا توسط دستگاه فشارسنج اندازه گیری می‌شود و در مواقعی پایین آوردن فشار خون از موارد بسیار مهمی است که باید بدانید.
دو عددی که توسط این دستگاه نشان داده می‌شود به ترتیب، مربوط به فشار سیستولیک (نیرویی که باعث رانده شدن خون از طرف قلب به سرخرگها می‌شود) و فشار دیاستولیک (نیرویی که بین ضربان‌های قلب در شریانها وجود دارد) است.
افزایش مداوم فشار خون می‌تواند باعث زخم شدن، سفتی و انقباض رگها شود. در صورتی که فشار خون به موقع شناسایی و درمان نشود، خطر حمله قلبی، سکته مغزی، نارسایی کلیه و اختلالات دیگری را افزایش می‌دهد.
بسته به شرایط، برنامه درمانی شامل دارو، تغییر شیوه زندگی، یا ترکیبی از این دو است. مقاله حاضر به بررسی انواع روش پایین آوردن فشار خون در منزل پرداخته است.
افزایش مداوم فشار خون می‌تواند باعث زخم شدن، سفتی و انقباض رگها شود
سطوح مختلف فشار خون
جدول زیر سطوح مختلف فشار خون را نشان می‌دهد:
| سطح فشار خون | فشار سیستولیک (میلیمتر جیوه) | فشار دیاستولیک (میلیمتر جیوه) |
| طبیعی | کمتر از 120 | کمتر از 80 |
| پیش فشار خون | 120 تا 129 | کمتر از 80 |
| مرحله 1 فشارخون بالا | 130 تا 139 | 80 تا 89 |
| مرحله 2 فشار خون بالا | 140 یا بالاتر | 90 یا بالاتر |
| مرحله بحرانی فشار خون | بالاتر از 180 | بالاتر از 110 |
روش پایین آوردن فشار خون در منزل، درمان دارویی
در صورت وجود عوارض جدی مانند حمله قلبی یا سکته مغزی، روش پایین آوردن فشار خون خانگی وجود ندارد. در این مواقع، باید فورا به مراکز درمانی مراجعه کرد.
در سایر موارد، اولین قدم در کاهش فشار خون دراز کشیدن، ریلکس شدن و انجام تنفس عمیق است. اگر با اجرای این تکنیک‌ها شرایط بهتر نشد، باید از داروهایی که پزشک تجویز نموده است استفاده کرد.
پزشک داروی فشار خون و دوز آن را با توجه به شرایط بیمار تجویز می‌کند. متداول‌ترین داروهای فشار خون، مسدودکننده‌های بتا، دیورتیک‌ها، مهارکننده‌های ACE، مسدودکننده‌های کانال کلسیم و مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین هستند. داروها باید طبق دستور و بدون فراموشی مصرف شوند.
روش پایین آوردن فشارخون در منزل، تغییر سبک زندگی
اگرچه دارو گزینه اصلی درمان فشار خون است، اما بهترین روش پایین آوردن فشار خون در منزل اصلاح شیوه زندگی است. این کار می‌تواند نیاز به دارو را کاهش دهد و حتی گاهی منجر به قطع تدریجی آن شود.
ایجاد یک تغییر در سبک زندگی فشار خون سیستولیک را 4 تا 5 میلیمتر و فشار خون دیاستولیک را 2 تا 3 میلیمتر جیوه کاهش می‌دهد. عناصر عمده سبک زندگی که در کاهش فشار خون موثرند موارد زیر هستند:
روش پایین آوردن فشار خون، کاهش استرس
یک روش پایین آوردن فشار خون مدیریت استرس است. هورمون کورتیزول که در هنگام استرس ترشح می‌شود، رگهای خونی را منقبض کرده، باعث افزایش موقت فشار خون می‌شود.
در صورتی که استرس فرد زیاد، مکرر یا مستمر باشد، فشار خون را برای مدت طولانی بالا نگه می‌دارد. استرس همچنین می‌تواند منجر به کم‌خوابی، پر‌خوری، سوء مصرف مواد مخدر و الکل شود که به نوبه خود فشار خون را بالا می‌برند.
استرس یک عامل کلیدی در ایجاد فشارخون است و هر اقدامی در جهت کاهش آن می‌تواند در کنترل فشارخون موثر باشد. اقدامات زیر به کاهش استرس کمک می‌کنند:
- شناسایی منبع استرس و تلاش جهت رفع آنها
- استفاده از تکنیکهای کاهش استرس مانند تنفس عمیق، ذهن آگاهی، مدیتیشن یا یوگا
- پیاده روی، خواندن کتاب، گوش دادن به موسیقی، تماشای فیلمهای کمدی
یک روش پایین آوردن فشار خون در منزل مدیریت استرس است
روش پایین آوردن فشار خون ، افزایش فعالیت بدنی
افزایش فعالیت بدنی در هر شکلی، یک روش پایین آوردن فشار خون، مخصوصا در مردان است. ورزش و فعالیت بدنی با افزایش منظم ضربان قلب و تنفس، به مرور عضله قلب را قوی‌تر کرده، تلاش مورد نیاز برای پمپاژ خون را کاهش می‌دهند.
به این ترتیب، فشار وارد آمده به شریانها و در نتیجه، فشار خون کم می‌شود. ورزش منظم حتی اگر 30 دقیقه در روز باشد قادر است فشار خون را 5 تا 8 میلیمتر جیوه پایین بیاورد.
منظور از ورزش الزاما رفتن به باشگاه نیست. بلکه پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، شنا، دویدن، و فعالیت‌هایی مانند باغبانی، استفاده از پله، و انجام کارهای خانه هم به کاهش فشارخون کمک می‌کنند.
روش پایین آوردن فشار خون ، کاهش وزن اضافی
چاقی، بویژه چاقی شکمی، احتمال ابتلا به فشار خون را افزایش می‌دهد و موثرترین روش پایین آوردن فشار خون، کاستن از وزن اضافه است.
کاهش وزن به بهبود انبساط و انقباض عروق خونی و راحت‌تر شدن پمپاژ خون توسط قلب کمک می‌کند. کاهش حدود 5 کیلوگرم وزن اضافه می‌تواند فشار سیستولیک خون را تا 7 میلیمتر جیوه کاهش دهد.
روش پایین آوردن فشار خون ، پیروی از الگوی غذایی سالم
یک روش پایین آوردن فشار خون در منزل پیروی از الگوی غذایی سالم است. الگوی غذایی سالم دارای ویژگیهای زیر است:
- مصرف روزانه سبزیجات (5 وعده) و میوه‌جات (2 وعده). برای آگاهی از میزان هر وعده می‌توانید به منابع آنلاین مراجعه کنید.
- محدود کردن چربی غذایی به 20 تا 35 درصد انرژی دریافتی و استفاده از چربیهای غیر اشباع (مخصوصا انواع امگا-3) به جای چربیهای اشباع شده و چربیهای ترانس
- مصرف نمک در حد متعادل، بعضی افراد به نمک حساس‌ترند و باید در مصرف آن دقت بیشتری داشته باشند.
- کاهش مصرف شکر و کربوهیدرات‌های تصفیه شده: بعضی مطالعات نشان می‌دهند که شکر حتی می‌تواند فشارخون را بیشتر از نمک افزایش دهد.
- کاهش مصرف سدیم و افزایش مصرف پتاسیم: سدیم در چیپس، تنقلات و غذاهای فرآوری شده به وفور یافت می‌شود. پتاسیم در غذاهایی مانند لبنیات کم چرب، ماهی، میوه‌هایی مانند موز، پرتقال، زردآلو، و سبزیجاتی مانند سیب زمینی گوجه فرنگی، و اسفناج یافت می‌شود.
- مصرف غذاهای غنی از کلسیم و منیزیم: دریافت مقادیر کم کلسیم و منیزیم با افزایش فشار خون مرتبط است. کلسیم در لبنیات، سبزیجات برگی، لوبیاها، ماهی ساردین و توفو (فرآورده پنیری سویا) یافت می‌شود. منابع غنی منیزیم هم سبزیجات، لبنیات، حبوبات، و غلات کامل هستند.
علاوه بر آنچه ذکر شد، رژیم غذایی دش (DASH) که به منظور توقف فشارخون طراحی شده، بر مصرف غلات کامل، ماهی، گوشت پرندگان، لوبیا تاکید می‌کند و افراد را از مصرف شیرینی‌جات و گوشتهای قرمز برحذر می‌دارد.
پیروی از یک رژیم غذایی سالم به کاهش فشار خون کمک می‌کند
سایر خوردنیها
مصرف مواد غذایی زیر نیز در پایین آوردن فشار خون در منزل موثر است:
- شکلات تلخ (دارای 60 تا 70 درصد کاکائو): به علت داشتن ترکیبات فلاونوئیدی که به گشاد شدن رگهای خونی و در نتیجه، کاهش فشارخون کمک می‌کنند.
- توت‌ها: به علت غنی بودن از ترکیبات پلی فنولی می‌توانند به کاهش فشار خون کمک کنند.
- گیاهان دارویی: تاثیر برخی گیاهان در کاهش فشار خون مشاهده شده است. به عنوان نمونه می‌توان از سیر، لوبیای سیاه، آب کرفس، ریشه زنجبیل، روغن کنجد، عصاره گوجه فرنگی، و چای سبز نام برد.
- پروتئین حاصل از آب پنیر (Whey protein)
روش پایین آوردن فشار خون ، ترک سیگار
ترک سیگار نیز یک روش پایین آوردن فشار خون است. سیگار خطر بروز فشار خون را زیاد می‌کند. مواد شیمیایی موجود در سیگار در درازمدت به دیواره رگهای خونی آسیب می‌رسانند. این مواد باعث ایجاد پلاک، التهاب، سفتی و تنگی شریانها و افزایش فشار خون می‌شوند.
محدود کردن مصرف کافئین و الکل
نوشیدن الکل با فشار خون بالا مرتبط است. بعلاوه، افراط در مصرف الکل اثربخشی بعضی از داروهای کاهنده فشار خون را کم می‌کند.کافئین باعث افزایش فوری فشارخون می‌شود؛ ولی در مورد اثرات پایدار آن شواهد کافی در دست نیست.
داشتن خواب راحت و با کیفیت
یک روش پایین آوردن فشار خون در منزل، بویژه در افراد مسن‌تر، برخورداری از خواب کافی و با کیفیت است. خواب شبانه کمتر از 5 ساعت فرد را در معرض فشار خون قرار می‌دهد. داشتن برنامه منظم خواب، ریلکس شدن قبل از خواب، و ورزش روزانه راههایی برای بهبود کیفیت خواب هستند.
اگر فشار خون همراه با عوارض پیچیده نباشد، درمان آن در خانه میسر است
اگر یکی از اعضای خانواده شما به این مشکل مبتلا شده است و شما به دلیل مشغله کاری ، شرایط مراقبت از وی را ندارید، می توانید از پرستاران متخصص مرکز مراقبت پرستاری زی با مهر کمک بگیرید. کمک و حمایت ۲۴ ساعته ی پرستاران دلسوز و متخصص مرکز زی با مهر، کنترل را برای فرد سالمند و هم برای سایر اعضای خانواده، راحت‌تر می کند.
