بیماری وبا چیست؟ نشانه ها و درمان آن را بدانید

بیماری وبا با سایر نام های کلرا، کالرا، مرگامرگی ،Cholera همه نام های یک بیماری واگیردارند. کانون تمرکز این بیماری در بدن، روده باریک است. عامل آن هم یک باکتری به نام ویبریو کلرا است.

وقتی انسان از یک منبع آلوده آب بنوشد، ماهی نپخته یا صدف بخورد یا از سبزی هایی تغذیه کند که با کود انسانی رشد کرده اند، راه را برای انتقال این باکتری به بدن خود هموار کرده است. در واقع این بیماری یک بیماری اسهالی شدید است.

باکتری ویبریو کلرا با گذر از معده خود را به روده کوچک می رساند و در آن جا به افزایش و تکثیر خود می پردازد. ضمن این کار سمی به نام توکسین تولید می کند که اسهالی حاد پدید می آورد.

این باکتری از راه پراکندگی مدفوع در گستره وسیعی از محیط زیست انسانی پخش شده و منابع آبی و خوراکی را آلوده می کند. این باکتری در محیط های آبی به خوبی زنده می ماند. در مناطقی که آب های زیر زمینی به پوسته زمین نزدیک ترند باکتری پراکندگی بیشتری دارد.

نشانه شناسی بیماری وبا

بیماری وبا نشانه ها و علائمی دارد که به محض مشاهده آن ها بیمار باید فورا به یک مرکز درمانی منتقل شود. چون این بیماری به خاطر از دست رفتن آب زیادی از بدن می تواند مرگبار باشد. از این علائم می توان به نشانه های زیر اشاره کرد :

• 1 – شکم روش و اسهال حاد یا متوسط که به دفعات زیادی رخ می دهد. البته این اسهال نخست تب و دردی به همراه ندارد و خفیف است. اما پس از مدتی به حاد ترین شکل خود می رسد.
• 2 – استفراغ. البته معمولا استفراغ با یک هشدار قبلی یعنی حالت تهوع رخ می دهد اما در بیماری وبا استفراغ ها بدون هشدار قبلی یعنی بدون تهوع اند.
• 3 – تشنگی سیری ناپذیر.
• 4 – انقباض ماهیچه های پشت ساق پا.
• 5 – نبود تب. در واقع مورد پنجم علامت نیست. اما بروز نشانه های دیگر و نبود این یکی نشانه یعنی تب، آن را به یک نشانه تبدیل می کند.
• 6 – مدفوع آبکی است ولی خونی نیست.
• 7 – مدفوع به شکل آب برنج بدبو است.
• 8 – کاهش یا فقدان ادرار

بیماری وبا به حدی خطرناک است که اگر به تندی الکترولیت های بدن همانند کلر، سدیم، پتاسیم و مایعات به بدن تزریق نشود، احتمال مرگ تا حدود 50 درصد افزایش می یابد. گاهی در شکم روش های حاد فاصله نخستین نشانه تا مرگ بین 18 ساعت تا چند روز متغیر است.

این مطلب را نیز بخوانید: همه آنچه که باید در مورد آبله میمونی بدانید

راه های انتقال بیماری وبا

بیماری وبا از دو راه منتقل می شود. یکی از راه مستقیم و دیگری از راه غیر مستقیم. در شکل مستقیم انتقال، بیماری از راه دست های آلوده شده، تماس و برخورد با استفراغ و اسهال بیماران یا متعلقات آلوده بیمار صورت می گیرد.

در نوع غیر مستقیم، انتقال معمولا از چند طریق صورت می گیرد. یکی از این راه ها نوشیدن آب آلوده به مواد دفعی بیمار است. خود این راه نیز به دو شکل ممکن می شود. یا فاضلاب به منبع آب آشامیدنی نفوذ می کند یا اینکه باکتری از راه منابعی مانند دریاچه ها، چاه ها، استخرها، جوی ها و دیگر منابع آبی حفاظت نشده به درون بدن راه پیدا کند.

راه دیگر انتقال، شستن سبزیجات و میوه با آب آلوده شده است. یخی که از آب های آلوده تهیه شده باشد نیز از دیگر راه های انتقال بیماری است. خوراک ها و غذاهایی که بیرون از یخچال نگهداری می شوند نیز می توانند ناقل آلودگی باشند.

غذاهای دریایی پخته نشده مانند ماهی، صدف و دیگر خوراک های خام دریایی هم از دیگر ناقل ها هستند. کودکان و نوزادانی که با شیشه شیر آلوده تغذیه شوند نیز در معرض خطر ابتلا هستند.

کودکان علاوه بر عوارض بزرگسالان عوارضی انحصاری مانند تب، خواب آلودگی زیاد، کما و تشنج را نیز از خود نشان می دهند.

وبا در ایران

بیماری وبا در ایران پیشینه مرگباری دارد. در دوره قاجار این بیماری همه گیری زیادی داشت. در آن زمان به مرض موت و مرگامرگی یا مرگامرگ شهرت داشت. ظاهرا کانون اولیه آن بوشهر بوده که از راه دالکی به شیراز می رسد و از آن جا به همه جای ایران شیوع می یابد.

در سال 1287 قمری نیز بیماری وبا شیوع یافت. اما این بار با قحطی هم همراه بود. وبا و گرسنگی تنها در تهران هر روز 200 تا 400 شخص را می کشتند.

ایران یک بار دیگر بیماری وبا را در سال 1309 قمری تجربه کرد. خاستگاه اولیه این بیماری بادکوبه بود و از راه حاجی طرخان، به رشت سرایت یافت و بعد از آن جا به همه جای ایران گسترده شد.

از این وبا به عنوان سخت ترین وبای شیوع یافته یاد شده است. به طوری که طولوزان پزشک فرانسوی ناصر الدین شاه گفته بود که هیچ کس به یک ساعت بعد خود امیدوار نبود.

امروزه با وجود فاضلاب های نوین و تصفیه خانه های مدرن خطر وبا از بین رفته است. با این حال محیط های آلوده، غیر بهداشتی و منابع آلوده آبی می توانند به پیدایش دوباره آن منجر شوند.

داروی وبا

بیماری وبا در صورتی که زود تشخیص داده شود، روش های متعارفی برای درمان دارد. از جمله این روش ها می توان درمان با نمک rehydration خوراکی را نام برد.

آنتی بیوتیک ها از دارو های دیگری هستند که معمولا در درمان وبا کاربرد دارند. یک داروی دیگر در فرآیند درمان وبا، مایع هیدراتاسیون وریدی است.

مکمل های روی نیز در این زمینه سودمندند و در روند درمان بیماری تجویز می شوند. همه این روش های درمانی یک کارکرد اصلی دارند و آن جبران و بازگشت آب از دست رفته بدن است.

به این معنا که جسم بیمار شده را از نو هیدراته می سازند. یک کارکرد دیگر این داروها کاهش بازه زمانی اسهال است. طول مدت شکم روش و اسهال با کمک این داروها کوتاه می شود.

بیماری وبا می تواند مرگبار باشد. از دست رفتن آب بدن در صورتی که درمان سریعا به انجام نرسد، می تواند در مدتی کمتر از چند ساعت فرد را بکشد. عارضه دیگری که با کاهش آب بدن همراه است، شوک است. در واقع اسهال و شوک اصلی ترین عوارض بیماری وبا هستند. اما ممکن است که عوارض دیگری نیز مانند نقصان پتاسیم، کاهش قند خون و نارسایی کلیه ها نیز در فرد بیمار دیده شوند.